“Ik gebruik geen water om mijn glazuren mengen, ik verzamel mijn tranen van teleurstelling van 30 jaar door de (keramiek) oven verpletterende hoop en dromen”
aldus John Britt op facebook.
Hij verwoordt het universele pottenbakkersverdriet dat ook ik voel als de stook niet helemaal verloopt zoals ik hoop, om het zachtjes uit te drukken…. Het stoken van keramiek is een gecompliceerd proces, waar “happy accidents” ontstaan, maar vaak ook accidenten waar je helemaal niet “happy” van wordt.
In dit artikel een overzicht van de meest voorkomende glazuurfouten en manieren om deze de volgende keer te voorkomen….
Een leerproces
Maar iedere glazuurfout is een uitdaging het glazuur weer iets beter te begrijpen. Het loont daarom de moeite om iedere fout als een puzzel te benaderen en puzzels moeten worden opgelost, of niet soms?
10 glazuurfouten
- Samentrekken (kale plekken en dikke gedeelten waar glazuur is samengetrokken); o.a. veroorzaakt door stof of vettigheid op scherf voorafgaand aan glazuren. Sommige glazuren zijn hier meer gevoelig voor vanwege een hoge(re) oppervlakte spanning. Remedie, scherf schoon houden/maken, dunner glazuren.
- Haarscheuren of schilferen (op de randen); deze twee verschillende fouten worden beide veroorzaakt door een verschil van de uitzetting (en krimp) van het glazuur t.o.v. de scherf. Als het glazuur tijdens het afkoelen meer krimpt dan de scherf, ontstaan er barstjes (craquelé) en andersom kan het glazuur op de randen eraf springen (gevaarlijk scherpe randen) omdat het niet meer op de scherf past (dit komt niet zo veel voor). Remedie (afgezien van glazuur en/of kleimassa recept wijzigen) een andere klei proberen, dunner glazuren, of .. het mooi gaan vinden (craquelé noemen we het dan, kan eventueel met Oost Indische inkt worden geaccentueerd).
- Breuk met scherpe rand; kan gebeuren als binnenkant en buitenkant glazuur een groot verschil van uitzetting hebben. Remedie, gebruik binnen en buiten gelijk (-soortig) glazuur.
- Breuken met een “overheen gesmolten” rand; wijzen erop dat de breuk in het begin van de stook is ontstaan (het glazuur is er daarna overheen gesmolten) en daarom het resultaat is van de kleivorm zelf (bijvoorbeeld een “S-krak” op de bodem van gedraaid werk). Remedie, andere klei en/of anders vormen of langzamer stoken (met name eerste 300 graden).
- Mat/droog (plekken) bij een glanzend glazuur; te dun opgebracht, of te laag gestookt (glazuur is niet gesmolten).
- Glanzend (plekken) bij een mat glazuur; kan wijze op een (te) hoge stook temperatuur en/of een (te) snelle afkoeling.
- Speldenprikken (“pinholes” in het Engels); kleine gaatjes in het glazuur, deze kunnen worden veroorzaakt door gassen in de scherf of in het glazuur. Remedie, biscuit hoger stoken, glazuur langer op top temperatuur laten (soak in het Engels), dunner glazuren.
- Glazuurdruipen/lopen; te dik aangebracht, te hoog gestookt.
- Kraters (grote blazen); het glazuur heeft “gekookt”, kan voorkomen bij toevoeging van mangaan aan een basis glazuur; lagere temperatuur stoken
- Luchtbelletjes in glazuur; idem aan boven of door (overmatige) gassen uit glazuur of scherf. Remedie, biscuit hoger of dunne glazuren, of langer stoken op top-temperatuur (“soak”).
Andere fouten
Bovenstaande opsomming van glazuurfouten is een versimpeling van de werkelijkheid, sommige fouten zien er hetzelfde uit, maar hebben een compleet andere oorzaak en dus ook een andere oplossingsrichting. Hierover zijn veel (dikke) boeken geschreven (zie o.a. mijn literatuurlijst op DFB-keramiek). Bij de bespreking ervan ben ik er vanuit gegaan dat je niet je glazuur of kleimassa zelf samenstelt. Als je dat wel doet, kan je natuurlijk deze aanpassen om de glazuurfout te verhelpen. Probeer ook altijd te achterhalen waardoor en wanneer de fout is ontstaan.
Tip:
Kijk ook eens hoe “kristalvorming in aangemaakt glazuur” (ander artikel op dit blog) tot problemen kan leiden bij het glazuren en hoe ik naar een oplossing heb gezocht.
Help elkaar
Mocht je er niet uitkomen, probeer dan zeker ook het discussieforum op www.klei.nl, wellicht staat jouw probleem met antwoord er al op (of weet jij iemand anders z’n probleem op te lossen).
Suc6 met de volgende stook….
About Post Author
Helaas veel herkenning in deze blog.
Zelfs na vele glazuurstook gaat het soms opeens weer mis, en waarom…
Dat heb ik ook Carien, met veel stoken komen er ook veel al dan niet leuke verrassingen tevoorschijn uit de oven… maar ja dat houdt het stoken spannend (en leerzaam).
Het is de eerste maal dat ik glazuur. Ik was echter volledig verrast want de glazuur op mijn werkstuk was volledig zwart, korrelig en ruw. Het moest normaal een blauw/goene glazuur geweest zijn. Nergens kon ik ook maar iets van glazuur terugvinden op mijn gebakken stuk. Ik bakte op een temperatuur van 1040 ° want het was glazuur die op hogere temperatuur kon gebakken worden. Ik weet totaal niet wat ik verkeerd heb gedaan of hoe het komt dat er geen glazuur terug te vinden is op mijn werkstuk. Het is alsof de glazuur is weggebrand. Heb ik toch te hoog gebakken of kan iemand mij raad geven. Stookproces 90 min. tot 350 °, doorstook tot 1040°, pendelen op 1040° voor 10 min. en vervolgens laten afkoelen.
Hoi Rudy,
Alleen door glazuren te proberen leer je het. Stook proces lijkt me prima. Als het nog korrelig is lijkt het mij dat het glazuur niet gesmolten en dus hoger dan 1040 gestookt had moeten worden (er vanuit gaande dat pyrometer de correcte temperatuur aangeeft) of veel te dun is aangebracht waardoor er geen glaslaagje kon ontstaan. Als het een gekocht glazuur is kijk ‘ns op de verpakking welke temperatuur het moest worden gestookt en hoe dik (bij Botz glazuren staat bijvoorbeeld bij de meeste glazuren dat je 3 lagen moet op kwasten).
Probeer ook ‘ns vooraf proefplaatjes te stoken met de glazuren die je wilt gaan gebruiken, zo zie je vooraf welke glazuren werken en welke niet (op de temperatuur waarop jij stookt).
Suc6
Groetjes,
Daniel
Wanneer ik borden glazuur komt de binnenkant v h bord naar boven zodat het niet meer mooi plat is, hoe komt dat?
Hoi Vera,
Dat gebeurd niet als je het bord niet glazuurd? (en toch op dezelfde glazuur temperatuur stookt). Dan is het waarschijnlijk omdat het glazuur tijdens het afkoelen meer krimpt dan de klei van het bord. Het glazuur trekt dan het bord krom. Oplossingen zijn het bord ook aan de onderkant glazuren, ander glazuur proberen (met een lagere krimp) of andere klei… Groetjes,
Daniel
Beste mensen, ik heb net mijn oven gevuld, en omdat ik meerdere Soorten glazuur heb gebruikt, heb ik 985 aangehouden, ik ben bang dat dat te laag is , aangezien,Ien sommige tot 1000 moesten .
Wat kan er fout gaan ?
Met vriendelijke groet Mira
Hoi Mira,
Ik ken jouw glazuren niet, maar 985 klinkt wat laag. Grootste “risico’ is dat je glazuren niet (helemaal) smelten, dus ruwig mat blijven. Andersom, als je te hoog stookt is het risico dat de glazuren van je werk “afloopt” tot op je ovenplaten en dat is niet zo goed voor je ovenplaten… Vooraf testen is meestal het beste… Suc6
Groetjes,
Daniel
Ik heb een craquelé glazuur gebruikt waarover inkt moet, moet ? Hoe breng je die inkt aan puur of met water ?
Hoi Lieve, een prima idee om van een glazuurfout een mooi craquelé te maken. Volgens mij kan je het met onverdunde oost Indische inkt inwrijven, die is al vrij vloeibaar. Als het dikkere inkt is kan je het wat verdunnen.
Suc6
Groetjes,
Daniël
Ik heb een schaal eerst geglazuurd met transparante glazuur en dan gebruikte ik enkele lagen AMACO tourmaline. De schotel is gebakken op 1200°C. Het glazuur is goed gesmolten maar er zitten hier en daar witte stipjes. De meeste kan je niet voelen als je er met je hand overgaat. Heb ik de transparante glazuur niet goed genoeg gemengd misschien? Kan ik dit nog een tweede keer bakken om de fout te herstellen? Hoe? Wat doe ik?
Hi Lieve,
Ik ken dat glazuur en de klei waarop je het hebt gestookt niet, dus het is moeilijk te zeggen. Het zou kunnen dat het glazuur niet goed is gesmolten, maar het zou ook kunnen dat het (erg kleine) luchtbelletjes zijn. Wellicht heb je een vergrootglas om het van dichtbij te bekijken.
Als het niet goed is uitgesmolten zou een 2e keer stoken kunnen helpen, maar let op dat het glazuur waarschijnlijk (iets) zal gaan lopen.
Als het luchtbelletjes zijn heeft het waarschijnlijk niet met het glazuur te maken, maar meer met de klei eronder, die geeft een gas af (waarschijnlijk Co2 of O2).
Is het een donkere klei? Zo ja dan komen de luchtbelletjes door de ijzer (of mangaan) in de klei. Nogmaals stoken zal dan waarschijnlijk niet helpen. Ijzeroxide ontbind rond 1180 -1200 oC waardoor zuurstof vrijkomt die (gedeeltelijk) in het glazuur terecht kunnen komen. De oplossing is dan de klei niet boven ca 1180 oC te stoken. Maar uiteraard moet het glazuur daar wel geschikt voor zijn…
Maar probeer het eerst eens op en proefplaatje voordat je, het werk opnieuw stookt. Glazuur stoken kan altijd anders uitpakken dan wat je denkt, ook als je het een tweede keer stookt 😉
Suc6
Daniel
Beste Daniel,
Al mijn geglazuurde aardewerk plakt aan de ovenplaat / houdertjes. Als ik het uit de oven wil halen moet ik het echt eruit trekken. Het breekt dan vaak, en er blijft dan klei + glazuur op de ovenplaat zitten + het gemaakte werk is dan half afgebroken en kan weg…. Wat moet ik anders doen?
Met vriendelijke groet,
L.L.
Hi L.L.,
Zoals je hebt gemerkt smelt jouw glazuur tijdens het stoken en zet zich permanent vast aan je pot … maar ook aan je ovenplaat, het triangeltje waar de pot aan staat en andere potten (als het daar tegen staat) :-).Als je de onderkant van je pot niet te dik glazuurt en je op een triangeltje stookt kan je deze na de stook eraf breken. De puntjes blijven vaak steken maar dat kan je met een (slijp) steentje weer glad schuren.
Alternatief is: geen glazuur op de onderkant van je pot of standring…. De kale klei zal niet blijven plakken op je ovenplaat en een triangelte is dan ook niet nodig
Suc6 met glazuren
Groetjes,
Daniel
Hi daniel ,
Ik hèb scheuren … na de glazuur stook ( bij biscuit nog niet ) maar ik heb ( ja echt verschrikkelijk ongeduldig) de oven deksel ( bovenlader) bol open gezet bij 90 graden ….. omdat ik jawel te nieuwsgierig was en dacht bij 90 kan t wel …. Witte klei is ok maar rode klei gescheurd … zou dat de oorzaak kunnen zijn?
Vriendelijk bedankt ,
Jolanda
Hi Jolanda,
Je oven openen op 90 graden is geen probleem, daardoor ontstaan geen scheuren in het werk.
Als de scheur is ontstaan tijdens de glazuur stook, zal het te maken hebben met de uitzetting/krimp van het glazuur ten op zichtte van de klei.
Wellicht heb je geen glazuur aan de binnenkant en wel (dik) glazuur aan de buitenkant gedaan of 2 verschillende glazuren die een (groot) verschil van uitzetting hebben. Bij het afkoelen is het verschil van krimp van beide glazuren zo groot dat de wand het kan begeven. Meestal craqueleert het glazuur (dan “verliest” het glazuur van de klei die eronder zit), maar de klei kan ook gaan scheuren door deze kracht (dan “verliest” de klei het van het glazuur).
Scheuren ontstaan meestal bij het ongelijk krimpen bij het drogen en/of in de oven op hogere temperatuur (kan zowel bij stijgen van temperatuur, de klei zet dan uit, of bij het afkoelen als de klei weer krimpt). Wellicht was er al een zwakke plek en is dat door het glazuren verergert.
De ene klei krimpt meer dan de andere, de rode klei heeft waarschijnlijk een hogere uitzet/krimp dan witte waardoor de kans op scheuren toeneemt.
Heb je ook gezien waar de scheur is ontstaan? Vaak bij plekken waar de klei aan elkaar is gezet, of bij ongelijke dikte van de kleiwand. is het glazuur dik of juist dun aangebracht. Is er een verschil van glazuur binnen en buiten het werk?
Kortom goed observeren (zoals je al opmerkt dat de rode klei het probleem heeft en niet de witte klei) en kijken of het probleem de volgende keer kan worden vermeden..
Suc6
Daniel
Bedankt voor het uitsluiten dat t kan gebeuren door t openen van de deksel op 90 graden… heb buiten en binnen met dezelfde glazuur gedaan .. maar denk dat ik t drogen niet consequent heb gedaan van de werkstukken ( na t draaien) en de glazuur te veel verdunt hebt:) .
Ik heb effen roomkleurig wedgwood aardewek. Door jarenlang gebruik komen nu in het glazuur barstjes.
De borden die uit de afwasmachine komen vertonen nu zowel aan achter- als aan de voorkant een grijze uitslag.
Kunt u mij uitleggen hoe en waardoor dit komt? Is hier iets aan te doen en is het schadelijk om dit servies nog te gebruiken?
Ik ben heel nieuwsgierig naar uw antwoord..
Met vriendelijke groet
Hi Liesbeth,
Dat is moeilijk te zeggen omdat ik de samenstelling en stooktemperatuur van het glazuur niet ken. Maar grijze plekken kan duiden op loodafgifte uit het glazuur. Als dat zo is kan je het eter niet meer gebruiken.
Maar nogmaals, ik kan de mogelijke risico’s niet overzien als ik de feiten niet heb.
Het beste is om contact op te nemen met de maker/fabrikant in dit geval dus Wedgwood. Zij kunnen je beter adviseren.
Groetjes,
Daniel
Beste Daniël
Met veel interesse lees ik jouw reacties.
Ik heb een vraag kan ik het glazuur (G3)
Alkalifritte 80/ nepheline syenite 20 (voor raku) ook in de elektrische oven stoken op 1050? Ik heb namelijk ook werkstukken met Botz en dat moet op 1050 gestookt worden
Hi Rolien,
Je kan raku glazuren prima stoken in de elektrische oven… maar ik denk dat dit glazuur al uitsmelt op ca. 1000 C. Op 1050 kan het wellicht iets gaan lopen, dus vooraf een testplaatje stoken op 1050 C dan weet je het zeker.
Suc6 en groetjes,
Daniel