Als je een nieuwe keramiekoven heb aangeschaft (voor jou nieuw, 2e hands kan natuurlijk ook), moet je jouw oven eerst leren kennen. Net als een nieuwe vriend(in) moet je elkaar ontdekken en langzaam naar elkaar toegroeien. Dan kan er wat moois opbloeien tussen jou en je nieuwe oven of soulmate!
Het opbouwen van een sterke relatie tussen mensen kan lang duren. Maar bij een nieuwe keramiekoven kan het veel sneller. Het verschil? Bij een keramiekoven kan je van alles instellen en meten.
Dus eerst ijken en vergelijken is het devies, maar hoe doe je dat?
Nieuwe versus oude oven: ijken en vergelijken
In mijn vorige blog over de investering in een nieuwe kleine testoven kreeg ik vaak de reactie dat glazuren er in de éne (kleine) oven heel anders uitkomen dan in de andere (grotere). En dat zal inderdaad vaak het geval zijn.
Hoe dat komt? Doordat verschillende ovens verschillend stookprofielen hebben. Dat wil zeggen, dat ondanks dat beide ovens worden gestookt op dezelfde temperatuur in de ovenbesturing, dat niet wil zeggen dat beide ovens ook op dezelfde wijze het glazuur verhitten…
Laat mij dit uitleggen aan de hand van Orton cones of pyrometrische kegels zoals ze in goed Nederlands heten…
Pyrometrische kegels
Segerkegels, of naar de naam van de hedendaagse fabrikant Orton cones, zijn kleine driehoekige staafjes met een bepaald nummer. Het is glazuur geperst in een kegel. Deze kegels sinteren en smelten op een specifieke temperatuur en tijdsduur.
Het verschil met glazuur is dat door de specifieke vorm de kegels buigen, voordat ze helemaal smelten. Zo kan je precies zien tijdens het stoken (of na afloop) welke kegel-temperatuur is bereikt.
Deze pyrometrische kegels maken onder invloed van tijd en temperatuur een chemische reactie door (het sinteren). Deze reactie heeft, net zoals keramiek glazuren, naast energie (warmte) ook tijd nodig. Net als het bakken van een cake (ca. 200 oC) zet je niet alleen de (keuken) oven-temperatuur in, maar ook een kookwekker (ca. 50 minuten). Segerkegels zijn dus temperatuur en kookwekker in één!
Met name in de laatste 100 graden (C) voor de top-temperatuur is de snelheid van stoken van belang. In dat tijdsbestek beginnen glazuren te sinteren en smelten.
PTCR ringen
“Positive Temperature Coefficient of Resistance” of korweg PTCR ringen zijn een geweldig modern alternatief voor Cones. Ze werken op het zelfde principe als cones, maar in plaats dat je kunt zien of ze gebogen zijn of niet, meet je na de stook de diameter. Aan de hand van de meegeleverde tabel kan je vervolgens precies zien op welke ring-temperatuur je hebt gestookt.
Met behulp van de ring- (of kegel-) temperatuur kan je vervolgens beide ovens goed vergelijken. Een wat blijkt dan? Dat ondanks dat beide ovens volgens de pyrometer op dezelfde temperatuur worden ingesteld, de “werkelijke” glazuur temperatuur zeer kan verschillen.
Dit verschil kan klein, maar ook groot zijn. Tussen mijn beide Rohde ovens bleek een temperatuur verschil van zo’n 10 C. Maar tussen mijn 20 jaar oude oven en m’n nieuwe oven was het verschil meer dan 40 graden! Als je daarvoor niet compenseert in je besturing, komen glazuren er echt heel anders uit.
En dan heb ik het nog niet eens gehad over het temperatuur verschil dat in de oven zelf kan ontstaan.
Dezelfde stookcurve; gecontroleerd afkoelen
Dus als we de kegel- of ring-temperatuur op beide ovens gelijk hebben gekregen na een paar keer stoken zijn we klaar: ijken en vergelijken is voltooid toch? Nee, helaas net niet helemaal…
Naast de stooktemperatuur, de top-temperatuur is ook de afkoeling van belang. Tot ca. 900 C kan het glazuur vloeibaar genoeg zijn zodat er kleine of grote kristallen ontstaan. Dit is niet in alle glazuren het geval, maar bijvoorbeeld glazuren met titaan of rutiel zullen er bij een langzame of snelle afkoelperiode anders uitzien.
Kleine ovens zullen doorgaans sneller afkoelen dan grote. Maar dit is afhankelijk van de isolatiewaarde en inhoud van de oven. Een zwaar bepakte oven houdt langer warmte vast dan een bijna lege oven…
Bij sommige ovenbesturingen kan je, naast de opstook temperatuur, ook de afkoel snelheid instellen. Bijvoorbeeld de bentrup TC507 en TC707 hebben die mogelijkheid. Zo kun je de stookcurves van beide ovens op elkaar afstemmen.
Je nieuwe keramiekoven, je nieuwe vriend(in)
- IJk de top-temperatuur met kegels of PTCR-ringen
- Check eventuele warme en koude plekken in de oven
- Gebruik dezelfde stookprogramma’s
- Stem het afkoelen van beide ovens op elkaar af
Kortom, voordat je de nieuwe (testoven) in gebruik neemt: eerst ijken en vergelijken op basis van de oude. Maak het stookprofiel zoveel mogelijk gelijk, ook de afkoeling. Zo kom je niet voor verrassingen te staan bij het stoken in je nieuwe oven!
En als je alles op elkaar hebt ingesteld en afgestemd, kan je eindelijk genieten van je nieuwe vriend(in) eeuh.. Ik bedoel oven…
Ook geïnteresseerd in klei en glazuren?
Word lid van de Keramiek Bende!
Dan kan ik je op de hoogte houden van mijn nieuwe blogs, glazuurcursussen en adviesmogelijkheden.
Let op:
Je ontvangt na indiening een mail waarin gevraagd wordt om te bevestigen dat je lid wilt worden. Pas nadat je op de link klikt wordt je email adres opgenomen.
About Post Author
