Er bestaan zo’n 10 metaaloxides (zoals koper- en ijzeroxide) die als ze worden toegevoegd aan een (transparant of opaak) glazuur, de meest spectaculaire kleur en diepte aan een glazuur kunnen schenken.
Maar een keramisch kunstenaar die meer kleuren wilt, die moet combineren. Ik hou van een systematische aanpak, dus in dit blog een overzicht van alle mogelijke combinatieschema’s met één, twee, drie en vier oxides (en een kruislinks bonus schema).
Kunst geeft het leven kleur… en oxides geven glazuren kleur.
Anders dan bij het combineren van kleurpigmenten, kan bij de combinatie van oxides, het resultaat totaal anders zijn dan je zou verwachten op basis van de kleur van de oxide afzonderlijk. Dus laat je verbazen door te combineren.
Systematisch toevoegen
In dit artikel spreek ik over kleurende metaaloxides (kortweg “oxides”), zoals mangaan, cobaltoxide etc. Dit zijn de oxides waar ik veel mee werk, het spreekt voor zich dat de genoemde combinaties ook met carbonaten en kleurpigmenten kunnen worden gemaakt. Meer informatie over de kleurende werking van oxides, carbonaten en pigmenten kunt u in het blog “de kunst van het inkleuren” vinden.
Als eerste wilde ik met de simpelste manier van kleuronderzoek beginnen; het systematisch oplopend toevoegen van oxides.
Kleurende oxides worden toegevoegd aan het basisglazuur als “plus percentage”.
Bijvoorbeeld:
+1% ijzeroxide betekent op een (droog)glazuur recept van 100 gram, +1 gram (1%) ijzeroxide.
Door een reeks te maken van +1%, +2% tot en met +10% krijg je een mooie overzicht met een oplopende hoeveelheid ijzeroxide (van licht naar donker).
Dit is een intuïtieve manier om de kleurkracht van de verschillende oxides te leren kennen. Dit kan overigens ook door middel van een lijnmenging (meer info zie “de kunst van het systematisch mengen”).
Combinaties met twee oxides
In het onderstaande schema het combineren van 2 oxides.
Bij 6 oxides zijn er maximaal 15 combinaties mogelijk. Dat lijkt niet veel, maar als als je ook varieert met de hoeveelheid (+1% of juist +10%) zijn er natuurlijk oneindig veel variaties (en kleuren) te maken.
Hoeveel toevoeging moet je kiezen, voor welke oxides?
Tja dat is kwestie van smaak. Als je vooraf van alle oxides een oplopende reeks hebt gemaakt (zie vorige alinea), kan je daarna bepalen welke combinaties je op welke “sterkte” wilt gaan proberen…
Combinaties met drie oxides
In het volgende schema het combineren van 3 oxides.
Bij wederom 6 oxides zijn er maximaal 20 combinaties mogelijk.
Combinaties met vier oxides
En tenslotte een schema voor het combineren van 4 oxides.
Bij wederom 6 oxides zijn er maximaal 15 combinaties mogelijk.
Natuurlijk had ik het rijtje af kunnen maken met combinaties van 5 en 6 oxides, maar in de praktijk wordt dit meestal een donkere (modder) kleur. Meer dan 3 of 4 oxides tegelijk zou ik niet aanraden, maar een keer proberen is natuurlijk altijd goed.
Andere combinaties
Het combineren van oxides is niet de enige manier om glazuren (al dan niet met kleur) te mengen. In een eerder blog heb ik al een overzicht gegeven van andere manieren om systematisch grondstoffen te mengen door middel van lijn-, driehoeks- en vierkantsmenging. Deze methode zijn ook prima te gebruiken om gekleurde glazuren te mengen, waardoor verrassende nieuwe mengkleuren ontstaan (in verschillende verhoudingen).
Tenslotte nog een snelle manier om glazuren met elkaar te combineren; “de kruisproef”.
Neem een (grote) keramiek tegel en 6 glazuren (bijvoorbeeld met hetzelfde basisglazuur, met 6 verschillende toegevoegde oxides, maar 6 totaal verschillende glazuren kan natuurlijk ook). Kwast van ieder glazuur naast elkaar van boven naar beneden (de kolommen) en daarna op dezelfde volgorde van links naar rechts onder elkaar(de rijen).
Dus eerst glazuur 1 op kolom 1 aanbrengen, daarnaast glazuur 2 op kolom 2 etc. Zodra het glazuur droog genoeg is doe je de rijen; de bovenste rij (rij 1) glazuur 1, daarna glazuur 2 op rij 2 etc.
Op deze wijze heb je een kruis patroon van de 6 glazuren, het ene glazuur boven het andere en andersom. Zo krijg je in totaal 30 mengkleuren (en 6 vlakken met de oorspronkelijke kleur van 1 van de 6 gebruikte glazuren).
Er bestaan vast nog meer mogelijkheden glazuren en/of oxides systematisch met elkaar te combineren, maar met genoemde methoden zijn eindeloos veel proeven te maken, met verrassende effecten. Weet jij andere manieren? laat het mij en de andere lezers weten door een een commentaar achter te laten…
Succes met combineren!
About Post Author
Ik werk ook vaak met oxydes, maae kom tot de conclusie dat koper en cobalt voor mij de mooiste kleuren geven.
Ik spuit er een transparant glazuur overheen GG200 glans of MG 401 mat. (keramikos)
Ik probeer steeds weer om ijzer erbij te doen, maar dat brandt bijna helemaal weg. Vroeger gebruikte ik een zelfgemaakte transparante glazuur en dat werkte toen prima, maar bij bovengenoemde kant en klaar glazuren blijf ik een probleem houden.
Heb je misschien een tip om de kleur toch herkenbaar te krijgen?
Ik heb toen ik begon met boetseren van mijn lerares geleerd om met het driehoeksysteem oxides met elkaar te mengen en er een transparant overheen te spuiten.
Nu werk ik meer uit de losse pols. Bevalt prima, maar voor beginners kan het helemaal fout gaan 😉
Groet en vast bedankt als je een tip hebt
Yvonne Reijnders-Gloerich
Beste Yvonne,
Koper- en cobaltoxide zijn ook mijn favorieten. Ijzeroxide kan in sommige glazuren verbleken, dat ligt aan het smeltmiddellen in het betreffende glazuur. In het glazuur van Keramilos zullen andere smeltmiddelen zitten dan je oude glazuur. Om je oude “ijzerkleur” te krijgen kan je wellicht een hoger percentage nemen (of dikker aanbrengen als je een glazuur er overheen spuit) maar waarschijnlijk zal de kleur wel afwijken (maar wellicht ook mooi). Je kan ook ‘ns mangaan proberen, dat geeft in sommige glazuren een mooi bruin. Als alternatief kan je een kleurpigment vinden met de kleur die je voor ogen hebt.
De kleurendriehoek is een goeie manier om kleuren te ontdekken (zie ook blog “de kunst van het systematisch mengen”) maar “op gevoel” kan natuurlijk ook werken…
Suc6 met je glazuren (en oxides).
Hoi Daniel,
Ik ben een pas beginnende wat betreft glazuren.Ik heb een mangaanoxide aangeschaft maar weet niet hoe deze te gebruiken.Is deze maangaanoxide te mengen met water? Zo ja wat is dan een geschikte mengverhouding?
Hoop dat je me verder helpen kunt.Alvast bedankt.
Hoi Annitta,
Je kan mangaanoxide mengen met water. Verhouding met water maakt niet zoveel uit, hoe meer water hoe dunner je het aanbrengt. Eventueel wat plakmiddel (bv peptapon) zodat het wat beter blijft zitten. De kleur zal paarsig tot bruin zijn al naar gelang het glazuur dat je er overheen zet. Suc6.
Groetjes,
Daniel
Zou jij nog eens duidelijk aan willen geven op welke temperatuur ik een stuk met ijzeroxide het best kan stoken?!
En geldt dit voor alle oxides dan?
Het gaat om een torso waar op leerjaren klei oxide is ingewreven en biscuit gestookt is.
Resultaat is mager, moet hoger gestookt, maar hoe hoog?
Hoi Maria,
De oxides worden meestal onder of in (er doorheen gemengd) een glazuur gebruikt. Het smeltpunt van de kleurende oxides varrieert enorm. Veel hebben een hoog smeltpunt (boven 1300 oC, zoals ijzeroxide) zodat ze zonder een glazuur niet smelten. Ik heb de smeltpunten opgezocht van een paar:
Ijzeroxide (Fe2O3): 1565 oC
Chroomoxide (Cr2O3): 2265 oC
Koperoxide (CuO): 1148 oC
Mangaanoxide (MnO): 1780 oC
Cobaltoxide (CoO): 1805 oC
Dus afgezien van koperoxide, smelten ze niet op onze “klei stook temperatuur”. Voor het inwrijven van oxides gebruik je daarom beter de oxide gemengt met een transparant glazuur of een fritte (+10-25%) die wel smelt op jouw stook temperatuur.
Je kan de torso met een dunne laag transparant glazuur glazuren (al dan niet ingewreven) nogmaals stoken op de temperatuur van het betreffende glazuur. Vooraf testen is natuurlijk het beste om te kijken wat het resultaat zal worden…
Suc6
Groetjes,
Daniel
Hallo,
Ik zou graag de driehoeks menging maken
Ik maak dus basis glazuren aan met hun oxides
Moet ik ook het water in rekening brengen of is het enkel de droge stof? ( basis glazuur en oxides)
neem je ook de percentage van de oxides vb
In de 100 % zit 1 gram kobaltoxide
wanneer ik dan 80 % neem A is dat dan 0,8 gram kobaltoxide
Ik zit wat met mijn handen in het haar
Ik zou graag hierbij wat geholpen worden
dank u op voor baat
MVg
Huguette
Hoi Huguette,
Het kan beide, droge stof kan je afwegen en mengen (stofkapje op), maar een alternatief is het mengen van de glazuren aangemaakt met water. Dit gaat meestal sneller en geeft geen stof.
In het engels noemen ze dit volumetric blending. Een uitleg staat op de site van glazy: http://help.glazy.org/testing/blending/#volumetric-blending
Suc6
Groetjes,
Daniel
Bij het werken met oxides: moet daar altijd een transparant glazuur overheen of kan het ook zonder glazuur erover heen gebakken worden? Dus alleen de oxide voor de duidelijkheid?
Hi,
Oxides kan je ook zonder glazuren eroverheen bakken, de kleuren worden dan wel minder uitgesproeken (bijvoorbeeld koperoxide wordt niet groen, maar blijft zwart.
Als je laag stookt ca 1050 -1100 is het waarschijnlijk verstandig om wat fritte toe te voegen aan de oxide en samen op te brengen. De fritte zorgt er dan voor dat de oxide aan de klei “vast smelt”. Op hogere tempoeratuur (meer dan ca. 1200) is dat meestal niet nodig.
suc6
Groetjes,
Daniel
Was heel blij met deze site die ik van iemand doorgestuurd kreeg.
Ik woon in Brazilië en ben pottenbakster.
Heb het in Gouda geleerd.
Soms heb ik vragen omdat de glazuren met andere stoffen gemaakt worden of anders heten hier.
Nu heb ik een prima basis gevonden en ben dat met verschillende oxides aan het uitproberen.
Vond het geweldig jou schemas te mogen zien.
Dank je wel.
Hi Annemarie,
Wat leuk te horen dat in Brazilië het blog ook wordt gelezen, zelfs in het Nederlands 🙂
Suc6 met je kleuren proeven.
Groetjes,
Daniel
Kan men oxides met glazuur mengen en wat is het resultaat ?
Hi Gilbert,
Ja, je kan zeker meer dan 1 oxide gebruiken om kleur te krijgen in je glazuur. Vaak krijg je de nengkleur die je iok zou verwachten, bijvoorbeeld tin wit en cobalt blauw geeft een lichtblauw. Maar soms wordt je verrast.
Het resultaat zie je als je het test 🙂
Suc6
Groetjes
Daniël
Hallo,
Ik heb een vraag maar ik weet niet zo goed of ik hier op het goede punt ben om die te stellen. Mijn vrouw en ik zijn pas begonnen met glazuren en we hebben er nog niet veel verstand van. We zijn bakstenen aan het glazuren met kant en klaar glazuur. Nu willen we dat donker groen glazuren maar het glazuur word blauw. Kan u mij vertellen hoe dat kan? Zou ik nog iets aan het glazuur moeten toevoegen of iets dergelijks? We zijn heel benieuwd hoe dit kan.
Met vriendelijke groet
Hi Sander,
Al doende leert men 🙂
Een groen glazuur dat blauw wordt… moeilijk te zeggen bij een glazuur waarvan ik de samenstelling niet ken. Is het een transparant groen en de baksteen van roodbakkende klei? Dan denk ik dat doordat de kleur van de baksteen door het groene glazuur schijnt, zodat het uiterlijk van het glazuur van kleur veranderd.
Heb je het glazuur al geprobeerd op een witte baksteen? Wellicht krijg ja dan groen, zo niet dan kan je ‘ns informeren bij de leverancier van het glazuur (en een ander glazuur proberen).
Suc6
Groetjes,
Daniel