Gisteren ontstak ik om vijf uur ’s morgens de oven. Als de vlam aan is (de eerste paar uur heel voorzichtig vlammetje) begint de magie.
Stoken van keramiek is een magisch proces: energie, toeval en transformatie, is zo ook niet het leven begonnen?
Hoe vaak ik het ook doe, het spannendste van de deel van het maken van keramiek blijft de (glazuur) stook. Tijdens dit proces veranderd de zachte vormenloze klei in steen(goed). Een zeer hard, maar breekbaar materiaal.
In dit blog de verschillende aspecten uitgelicht.
Energie
Vuur is de energie van de keramist, een primaire bron van warmte en geborgenheid. Zonder de beheersing van het vuur, waarschijnlijk zo’n 125.000 jaar geleden, zouden mensen nooit keramiek gemaakt kunnen hebben.
Hoewel er tegenwoordig meer mogelijkheden zijn de rauwe klei te stoken, zoals elektrisch d.m.v. spiralen en zelfs met de magnetron, blijf ik het stoken met vuur het meest fascinerend vinden.
Een voordeel (of nadeel, het is maar hoe je het ziet) van stoken met hout of gas, is de mogelijkheid van “reductie”. Dit is het tekort aan zuurstof in de oven, waardoor glazuren vaak een andere (vaak wat aardser) uiterlijk krijgen. Dit ontstaat doordat de vlammen zuurstof onttrekken van het glazuur en soms ook van de scherf.
Toeval
Keramiek is de kunst van de beheersing van materiaal, maar niet alles valt te beïnvloeden. Bij het creëren van keramiek heb je niet alles in de hand en ligt het resultaat deels in handen het toeval. Dit is het meest zichtbaar bij het stoken.
Ondanks dat ik alles controleer: de temperatuur en de tijdsduur (de stookcurve), de weersomstandigheden (met name de luchtdruk), hoe de oven is ingeladen (ruim bepakt of alles dicht op elkaar) en zelfs de kleur onderbroek die ik aan heb (ja alles heeft z’n invloed;-), het resultaat is nooit te voorspellen.
Transformatie
Klei ontstaat in de loop van vele miljoenen jaren door de verwering van onze aardkorst. Door temperatuurschommelingen en de inwerking van ijs en water verandert het onbuigbare en steenharde graniet zich heel langzaam, in het meest plastische materiaal op aarde; de eerste transformatie.
Technisch gezien veranderd klei in keramiek als het chemisch gebonden water van de klei mineralen vervliegt op ca. 900 oC. Poëtisch gezien veranderd de klei in de oven wederom in steen, de tweede transformatie is de terugkeer naar het onbuigzame.
Leven
Zoals Aphrodite het beeld van Pygmalion met een goddelijke vlam tot leven bracht, zo streef ik er naar het vuur ook mijn uiltjes tot leven te brengen.
Om elf uur ’s avonds kon ik de gaskraan dichtdraaien, na zo’n 18 uur stoken tot ca. 1240 oC, mocht de oven afkoelen. En is er leven ontstaan? Dat mag je zelf bepalen: binnenkort staat het werk in mijn Etsy shop te koop.
About Post Author
Een gedachte over “De magie van het stoken”