Wat heeft een keramiek liefhebber te zoeken in Zuid-Frankrijk? Als een kind in een snoepfabriek. Er is zoveel keramiek in Zuid Frankrijk, dat je onmogelijk alles in één keer kan bekijken.
Als ik aan keramiek in Zuid-Frankrijk denk, dan ruik ik de lavendel vermengd met geitenkaas. Dan zie ik groene heuvels waar rivieren klateren door het landschap. Vanuit een ooghoek schiet een salamander weg die zich opwarmt aan de zonnestralen die door het bladerdak schieten. En vlak eronder … ligt het goud. Zwart of wit, het ligt voor het oprapen of eigenlijk voor het afgraven.
Dit is ook de streek waar 500 jaar geleden Bernard Palissy (1510 – 1590) opgroeide. Het landschap waar hij doorheen trok opzoek naar werk. Maar hij vond niet alleen werk, hij raakte er ook door geïnspireerd. Hij ging opzoek naar zijn “Recepte Véritable“, het ware recept van de aarde, keramiek, glazuren en de rest van het leven.
Ik ben altijd opzoek naar het ware recept, dus trok ik samen met mijn vriendin deze zomer naar het land van Palissy. Met in mijn binnenzak “an artist’s travel guide to the Ceramics Museums of Europe” (don’t leave home without it).
Monflanquin, een bastide bij Saint-Avit
Onze reis begon in het middeleeuwse Bastide dorp Monflanquin. Gesticht in de 13e eeuw op de heuvel Pech, waardoor het nog steeds een prachtig uitzicht heeft. Doordat het op de frontlinie lag tijdens de 100 jarige oorlog tussen Frankrijk en Engeland in de 14e eeuw hebben de Fransen het dorp gefortificeerd. Of om het in het Frans te zeggen, het dorp transformeerde in een “bastide“. Wij leerden er meer over tijdens een bezoekje aan het plaatselijke museum.
Het dorp is sinds deze tijd nauwelijks veranderd. Als je door de straatjes (carrerots) loopt, beland je in de middeleeuwen. Zeker tijdens het jaarlijkse Journées Médiévales feest.
Eén van de carrerot draagt de naam van de keramist die ons naar deze streek lokte, Bernard Palissy. Zijn vermeende geboorteplaats is ruim 10 kilometer verderop in het gehucht Saint-Avis.
Hier kom ik op terug in een volgend blog.
Een keramiek liefhebber in “pays du kaolin”
Van Monflanquin ging de reis verder, naar het land van het witte goud. Limoges? Nee onze camping lag aan de bedding van de Vienne in Aixe-Sur-Vienne op zo’n 15 kilometer van Limoges.
De Fransen noemen deze streek “Pays du Kaolin“; het land van de kaolin. Hier wordt sinds de 18e eeuw kaolin gedolven, het belangrijkste ingrediënt van porselein klei.
De oorsprong van porselein ligt in China, waarschijnlijk al vanaf 700 CE. Bötger heeft in Europa het proces (her)ontdekt in 1708 te Meißen (Duitsland). Ondanks extreme maatregelen viel het geheim van de porselein productie, het arcanum, uiteindelijk toch in handen van buitenlandse mogendheden.
Vanaf 1740 wordt er ook in Frankrijk, in Sèvres, porselein gemaakt. En vanaf 1800 ontstond er een porselein industrie in Limoges; vlak bij de plaats waar de kaolin werd gedolven (Saint-Yrieix-la-Perche) en verwerkt (Aixe-Sur-Vienne) tot porselein klei.
Het toeval wilde dat op twee minuten lopen van de camping een oude kaolin fabriek (Usine de Kaolin) van het begin van de 19e eeuw (ca. 1820) stond. Tot op de dag van vandaag wordt daar porselein klei geproduceerd. Een mooie plek voor een selfie.
Unieke porselein oven in Limoges
Vanaf de camping konden we op de fiets naar Limoges zo’n 15 kilometer stroom afwaarts. Na een uurtje en een paar heuvels verderop kwamen we Limoges binnen fietsen, de stad van kunst en vuur (d’art et de feu).
Onze eerste stop was “Le Musée du Four des Casseaux“. Hier staat een historische porselein oven, gebouwd rond 1900. Anders dan de “bottle kilns” die wij in Engeland hadden gezien, bestaat deze oven uit twee stookkamers boven elkaar. Hierdoor kunnen de vlammen van de onderste kamer (ca 1400 oC) vervolgens gebruikt worden voor de biscuit stook (ca. 900 oC) in de bovenste kamer. Energiebesparing in 1900, de porseleinstokers waren er al vroeg bij.
Naast de enorme oven (8 meter hoog) kan je ook historische gereedschappen en instrumenten zien die werden gebruikt bij de productie van porselein. Tenslotte is er ook nog een privé collectie porselein te bezichtigen. Kortom een museum die je niet mag missen als je Limoges bezoekt.
Musée National Adrien Dubouché Limoges
Onze tweede stop, nadat we een kop koffie hadden gedronken, was Musée National Adrien Dubouché Limoges (voormalig Musée National de la Porcelaine A. Dubouché). Dit statige museum in het centrum van Limoges heeft een enorme collectie porselein uit deze streek. Maar dat is niet het enige wat er te zien is.
Het museum toont de keramiek geschiedenis in chronologische volgorde. Chinees porselein, delfts blauw en modern keramiek uit La Borne. Het werk van Pallissy (16e eeuw) en zijn navolgers (vanaf de 17e eeuw tot en met heden) zijn hier ook te bezichtigen. Dit museum is dus ook een must voor de keramiek liefhebber.
Wel is een waarschuwing op z’n plaats. Ben je naast keramiek liefhebber ook aan koffie verslaafd? Dan heb je pech in beide musea. Er is zelfs geen koffiehoekje te vinden (oké wel een waterpunt, maar dat vind ik wel een beetje karig).
Gelukkig ligt naast het “Musée du Four” een McCafé waar je een goede latte macchiato kan krijgen en het “Musée National” ligt in het centrum. Dus neem voorzorgsmaatregelen en drink je koffie vooraf of tussen de middag (tussen 12:30 en 14:00 uur zijn beide musea gesloten!).
Het zwarte goud van La Borne
En hoe zat het met het zwarte goud? Inderdaad, daarom moesten we op terugreis nog even langs La Borne, een historisch pottenbakkers dorp. Keramisten gebruiken de zwarte steengoed klei (grès) in deze bergen al vanaf de 13e eeuw.
Ik heb al eerder een blog geschreven over dit inspirerende dorp, dus ik beperk mij deze keer met de opmerking dat als je daar bent, dat je “Le Centre Céramique Contemporaine” moet bezoeken. Er zijn wisselende tentoonstellingen van hedendaagse keramiek en een goed gesorteerde boeken afdeling. Er is zelfs een koffie hoekje!
En het ware recept van Palissy?
Ik vond mijn inspiratie in het landschap, de historie en de cultuur in Zuid-Frankrijk. Het ware recept van de aarde, keramiek, glazuren en de rest van het leven heb ik nog niet gevonden. Maar de reis is belangrijker dan de bestemming.
Vond Palissy zijn “Recepte Véritable“? Daarover schrijf ik in mijn volgende blog (gestorven glazuur geheimen)…
Mijn Etsy Shop is weer open
De afgelopen weken was mijn Etsy shop gesloten, maar nu ben ik weer terug en aan het werk.
Ook een keramiek liefhebber? Neem dan een online kijkje in mijn shop. Wie weet vind je iets unieks van keramiek(s)…
About Post Author
Graag wil ik op de hoogte gehouden worden van je prachtige blog
Hoi Jeanette,
Dank je wel!
Ik zal je inschrijven op de “Keramiek Bende”, dan krijg je een paar keer per jaar een berichtje met de nieuwste blogjes.
Thnx en groetjes,
Daniël
Mooi verhaal. Ben ook in La Borne geweest. Ga zeker nig eens terug met dit mooie verhaal als leidraad. Dank je wel!
Dank je wel Meriam,
Ik ga ook zeker nog ‘ns terug, wellicht zien we elkaar daar 🙂
Groetjes,
Daniel